انتقال وجه از طریق خود پرداز و به صورت کارت به کارت یا انتقال اینترنتی
و اعلام شماره ارجاع برگه انتقال به همراه نام محصول و نشانی دقیق پستی
به صورت پیامک به شماره موبایل
است.
اگر به هر دلیلی امکان انتقال کارت به کارت و ارسال پیامک را ندارید می توانید اطلاعات واریز مبلغ را از طریق فکس یا نامه هم به اطلاع ما برسانید.
******
توجه:
خریداران تهرانی کافی است سفارش خود را تلفنی اعلام نمایند و درب منزل محصول را تحویل بگیرند و همان جا مبلغ را بپردازند.
خریداران شهرستانی می توانند مبلغ را به یکی از حساب های کوثرپرداز منتقل یا واریز کنند و اطلاعات واریز یا انتقال را به همراه نام محصول درخواستی و نام ونشانی دقیق خود (همراه کد پستی) از طریق پیامک یا فکس یا ایمیل یا نامه به ما اطلاع دهند.
محصول درخواستی بلافاصله برایتان ارسال خواهد شد.
*****************
در تهران :
عزیران تهرانی جهت دریافت محصول درب منزل بدون هزینه
اضافی می توانند به صورت سفارش تلفنی اقدام کنند. به این صورت که در تمام
ایام هفته (حتی روزهای تعطیل ) با تلفن های دفتر توزیع ۷۷۰۵۴۲۷۹ و ۷۷۷۸۸۴۶۵ الی ۸ یا ۷۷۹۶۴۷۴۱ تماس
بگیرند و محصول را درب منزل تحویل بگیرند و همانجا مبلغ را به پیک شرکت
تحویل دهند .هزینه پیک در بیشتر مناطق تهران به عهده شرکت است.
در شهرستانها :
متقاضیان شهرستانی نیز می توانند مبلغ مربوط به هر محصول
را به یکی از حساب های زیر واریز کنند و رسید بانک یا رسید دستگاه خودپرداز
را همراه با نام محصول درخواستی و نشانی دقیق خود به تلفکس شرکت به
شماره ۷۷۹۶۴۷۵۹-۰۲۱ فکس کنند یا به نشانی تهران ـ صندوق پستی ۴۷۸-۱۹۵۸۵
شرکت راز موفقیت پست نمایند. بلافاصله محصول درخواستی برایشان ارسال خواهد
شد. در ضمن شماره فکس دوم (۲۴ ساعته ) شرکت نیز ۸۹۷۸۳۰۸۸-۰۲۱ می باشد.
***
عزیزانی که کارت سیبای بانک ملی را دارند می توانند از طریق اینترنت و وب سایت
https://epayment.bmi.ir/MoneyTransfer
در هر ساعت شبانه روز مبلغ مربوط به هر محصول را به کارت شماره
در وجه آقای غلامعلی کوثری منتقل و اطلاعات مربوط به انتقال را به ایمیل
همراه با نشانی پستی کامل خود و نام دقیق محصولات درخواست ارسال نمایند.برای تائید و هماهنگی بیشتر می توانید با تلفن های شرکت تماس بگیرید و درخواست خود را اطلاع دهید. در سریع ترین زمان ممکن محصول درخواستی به نشانی شما ارسال خواهد شد.
****
***
اگر با دیگر تولید کننده کنندگان و یا مشاوران تماس بگیرید اعداد و ارقام متفاوتی را خواهید شنید که از ۲ کیلو به ازای هر متر مکعب شروع می شود تا حتی ۱۵ کیلو!!!
اما عدد درست کدام است؟
در این جا یک موضوع خیلی مهم مطرح می شود و آن هم این سوال که می خواهید طول دوره ی تولید شما چقدر باشد.بر اساس طول دوره است که میزان کرم تزریقی مشخص می شود.در جدول زیر مقدار درست کرم تزریقی برای هر متر مکعب کود مشخص شده(معمولا هر کامیون تک(۶ چرخ)شامل ۹ الی ۱۰ متر مکعب کود دامی است)
جدول ۱ مقدار کرم لازم برای هر متر مکعب کود دامی در تابستان یا مناطق گرمسیر
مقدار کرم لازم برای یک متر مکعب کود دامی |
طول دوره |
۱۵ کیلو کرم بالغ |
۱ ماهه |
۶ کیلو کرم بالغ |
۲ماهه |
۳٫۵ کیلو کرم بالغ |
۳ماهه |
۲ کیلو کرم بالغ |
۴ ماهه |
جدول ۲ مقدار کرم لازم برای هر متر مکعب کود دامی در زمستان یا مناطق سردسیر
مقدار کرم لازم برای یک متر مکعب کود دامی |
طول دوره |
۲۰ کیلو کرم بالغ |
۱ ماهه |
۸ کیلو کرم بالغ |
۲ماهه |
۵ کیلو کرم بالغ |
۳ماهه |
۳ کیلو کرم بالغ |
۴ ماهه |
با توجه به جداول بالا چند نکته حائز اهمیت است:
۱-اصلا و به هیچ وجه دورهای ۱ ماهه ارزش اقتصادی ندارند
۲-مدنظر ما دوره ی ۴ ماهه است زیرا به ازای یک ماهه اضافه مقدار خیلی کمتری از کرم استفاده می شود که از نظر اقتصادی بسیار با صرفه است
۳- اگر زمان برای شما مهم است نهایتا از دوره های ۳ ماهه استفاده کنید زیرا همانطور که در جدول هم مشاهده می کنید دوره های ۲ ماهه و ۱ ماهه اصلا مقرون به صرفه نیستند.
برگرفته از کتاب ورمی کمپوست (طراحی، ساخت و اجرا) تالیف دکتر محمدعلی عبدلی و محمدرضا روشنی- انتشارات دانشگاه تهران- 1386
امروزه ارزش عملی کرم های خاکی افزون بر اصلاح خاک، در تولید کمپوست از مواد زاید آلی و زباله ها، تغذیه و پرورش طیور و ... مورد توجه قرار گرفته است. به طور کلی کرم های خاکی به سه منظور اصلی و عمده پرورش داده می شوند:
1- افزودن آن به صورت کرم زنده فعال به خاک.
2- استفاده از ورمی کمپوست تهیه شده توسط کرم ها به عنوان یکی از غنی ترین و بهترین کمپوست های موجود برای اصلاح بافت فیزیکی و غنی ساختن خاک.
3- استفاده از آن به صورت خشک و منجمد برای تغذیه دام و طیور.
صنعت پرورش کرم و محورهای آن
صنعت پرورش کرم محورهای کلیدی مختلف و به ظاهر جدا از یکدیگر دارد، اما این محورها دارای ارتباط متقابل با یکدیگر هستند که شامل بررسی های کرم شناسی (تمام پژوهش های علمی مربوط به کرم های خاکی)، پرورش کرم برای کشاورزی (کاربرد کرم های خاکی و محصولات مربوط به آنها در کشاورزی)، مدیریت محیط زیست (کاربرد کرم ها و محصولات آنها در مدیریت و حفظ محیط زیست) و مدیریت مواد زاید (کاربرد کرم های خاکی و فناوری های مربوط به آنها در مدیریت و کاهش مواد زاید تولید شده) می باشد.
پرورش کرم در کشاورزی و کشاورزی به کمک کرم ها
برای پرورش کرم در کشاورزی هم کنشی قابل توجهی برای هر دو سوی مدیریت مواد زاید وجود دارد. در یک سو نیاز شدیدی به مدیریت محصولات جانبی و مواد زایدی که بر اثر فعالیت های کشاورزی ایجاد شده اند وجود دارد و تولید ورمی کمپوست به عنوان روشی پایدار برای کاربرد، مصرف و چگونگی برخورد با این زایدات و در نهایت تبدیل آنها به یک منبع ارزشمند شناخته شده مطرح است.
در سوی دیگر این مدیریت، استفاده از مواد بهبود دهنده خاک در اکوسیستم های کشاورزی، کاربرد مدفوع کرمی در کودهای مخلوط گلدانی برای باغبانی و کاربرد ورمی کمپوست و مدفوع کرم ها به عنوان عامل محرک رشد گیاهان مطرح است.
کشاورزی به کمک کرم ها در واقع نوعی روش کشت و پرورش گونه های خاص کرم به همراه گونه های کودساز در خاک اراضی کشاورزی به منظور بهبود بافت خاک و افزایش حاصلخیزی آن است. اما در اینگونه فعایت های پرورش کرم نیز مقداری همپوشانی و فصل مشترک با فعالیت های پرورش کرم در مدیریت مواد زاید وجود دارد. این فصل مشترک شامل کاربرد سیستم های تولید ورمی کمپوست با استفاده از مواد زاید کشاورزی نظیر فضولات دامی و زایدات سبز حاصل از باغات و اراضی کشاورزی و تبدیل آنها به کود، کاربرد مدفوع کرمی به عنوان بسترهای کشت مخلوط و کودهای گلدانی، استفاده از ورمی کمپوست به عنوان اصلاح کننده خاک، تلقیح و کشت برخی گونه های کرم خاکی برای افزایش حاصلخیزی محصولات و مراتع و در نهایت کاربرد مدفوع کرم ها به عنوان یک عامل محرک رشد گیاهی در صنعت باغبانی برای تکثیر گیاهان می باشد.
بخش های مختلف صنعت پرورش کرم
صنعت پرورش کرم را می توان از دیدگاه دیگری نیز طبقه بندی نمود. در این طبقه بندی، صنعت پرورش کرم که دارای جنبه عملی و کاربردی ( به جای ماهیت علمی و موضوعی) است، به سه دسته کلی تقسیم می شود.
صنعت اولیه
این صنعت شامل پرورش کرم، تولید ورمی کمپوست، تثبیت مواد زاید توسط کرم ها و نهایتا کشاورزی به کمک کرم ها می باشد. منظور از پرورش کرم همان تولید کرم به عنوان خوراک دام و طیور، غذای ( پروتئین) کرمی، طعمه زنده ( ماهیگیری) و کاربردهای مختلف کرم ها در علم پزشکی است.
تولید ورمی کمپوست شامل کاربرد کرم های خاکی در تولید کود کرمی به عنوان اصلاح کننده خاک و مخلوط های گلدانی است.تثبیت مواد زاید بوسیله کرم ها بر کاربرد کرم ها در تثبیت و کاهش حجم مواد زاید دفع شده از طریق تبدیل آنها به کمپوست تکیه دارد.
کشاورزی به کمک کرم ها نیز همان کاربرد کرم ها در کشاورزی برای مدیریت میدانی مواد زاید کشاورزی، اصلاح و بهبود قابلیت تولید محصولات کشاورزی و چراگاه ها به کمک کرم ها بوده و در باغبانی نیز به منظور افزایش رشد و تکثیر گیاهان کاربرد دارد.
صنعت دودم
این صنعت دربرگیرنده صنایع ساخت و فراوری مانند ساخت تجهیزات تولید ورمی کمپوست و برداشت محصولات تولید شده، آمیختن، فراوری و بسته بندی کود و افزودن مکمل های غذایی پروتئینی به آن (فراوری غذاهای کرمی) است.
صنعت سوم
این صنعت شامل بررسی های کرم شناسی، خدمات جانبی مرتبط با مدیریت مواد زاید (خدمات مشاوره ای و قراردادی به منظور هدایت و انجام بازرسی های لازم، تنظیم و راه اندازی و بهره برداری تاسیسات و مشاغل مرتبط با تولید ورمی کمپوست و پرورش کرم) و در نهایت عمده فروشی، خرده فروشی و به طور کلی ترویج، توزیع و فروش محصولات مربوط به پرورش کرم است.
مقیاس های مختلف پرورش کرم و تولید ورمی کمپوست
برای طبقه بندی و تعیین مقیاس واحد های تولید ورمی کمپوست دو معیار متمایز وجود دارد که سبب ارائه برداشت ها و تفسیرهای متفاوت از مقیاس یک سیستم تولید ورمی کمپوست خواهد شد:
مقیاس کمیت: این مقیاس بر اساس مقدار مواد آلی زاید فراوری شده (وزن مواد فراوری شده در هفته) تعریف می شود.
مقیاس اندازه واحد تولید ورمی کمپوست: این مقیاس بر اساس اندازه و بزرگی سیستم به کار رفته برای فراوری مواد (متر مربع مساحت سطح تغذیه کرم ها) تعریف می شود. جدول زیر مزرهای بین مقیاس های مختلف مطابق با معیارهای دوگانه مذکور را نشان می دهد.
بزرگ |
متوسط |
کوچک |
مقیاس معیار |
بیشتر از 250 |
20-250 |
کمتر از 20 |
کمیت (کیلوگرم در هفته) |
بیشتر از 3/5 |
3/5 – 0/5 |
کمتر از0/5 |
بزرگی واحد (متر مربع) |
دخالت دادن هر دو معیار به صورت همزمان به هنگام ارزیابی اینکه آیا مقیاس به کار رفته، مقیاس متوسط است یا خیر، ضرورت دارد. در صورتی که مقیاس کمیت به صورت مستقل به کار رود، به دو دلیل گمراه کننده است؛اول اینکه نرخ فراوری مواد الی مختلف مطابق با نوع ماده زاید، گونه های کرم مورد استفاده و عملیات مدیریتی انجام شده، متغیر خواهد بود. دوم اینکه به طور معمول واحدهای پرورش کرم، به صورت اجرای مرحله ای طراحی می شوند. به عنوان مثال هر واحد مقیاس بزرگ پرورش کرم می تاند برای فراوری مواد زاید از تعداد زیادی واحد مقیاس متوسط استفاده کند.
محصولات پرورش کرم
محصولات پرورش کرم به پنج نوع اصلی تقسیم بندی می شوند و به ندرت پیش می آید که پرورش دهندگان کرم فقط به تولید یکی از این پنج نوع بپردازند و یا فقط روی آن متمرکز شوند. در تمامی موارد مربوط به پرورش کرم، مساله مدیریت، آموزش و فروش محصولات سه عامل اصلی و حیاتی، تعیین کننده موفقیت پرورش تجاری کرم محسوب می شوند. تولید ورمی کمپوست و مدفوع کرم ها به قصد فروش آنها اگرچه یک هدف اولیه نبود، ولی کم و بیش در تمامی موارد به عنوان هدف دوم و از دیدگاه کسب درآمد هدف اولیه به شمار می رود.
کرم زنده و پیله کرم
این نوع محصول به منظور فروش کرم زنده و استفاده از آنها برای تلقیح و کشت کرم در اراضی کشاورزی و یا کاربرد در سایر واحد های پرورش کرم تولید می شود. هدف اصلی برای تولید کرم زنده افزایش تعداد آنها است نه افزایش جرم آنها. عوامل حیاتی موثر بر تولید این نوع محصول، شامل فرایند های برداشت و جداسازی کرم ها و پیله های آنها از مواد دفعی کرم و فرایندهایی است که برای مثال با تغذیه منظم کرم ها سبب سرعت بخشیدن به چرخه زاد و ولد کرم ها و افزایش سریع تر تعداد آنها می شود.
گونه های کرم برای تولید این نوع محصول شامل آیزنیا فوئتیدا، آیزنیا آندری، لومبریکوس روبلوس و پریونیکس اکسکاواتوس مناسب هستند که سرعت رشد، بلوغ و باروری بیشتری دارند.
طعمه زنده برای ماهیگیری
هدف اصلی برای تولید طعمه زنده، افزایش مقدار جرم زنده است. با این توضیح که کرم های بزرگ و چاق دارای کیفیت مطلوب هستند و مبالغ زیادی از سوی ماهیگیران برای خرید آنها پرداخت می شود.
آیزنیافئوتیدا به عنوان متداول ترین گونه کرم کمپوست مورد استفاده در پرورش کرم است که به کارگیری آن به منظور طعمه زنده مناسب نیست. زیرا این کرم به هنگام احساس خطر مایع شکمی زرد رنگ بد بو و متعفن از خود ترشح می کند که برای ماهی ها مطلوب نخواهد بود.
غذا (پروتئین) کرمی
برای تولید خوراک دام و طیور به صورت غذای (پروتئین) کرمی، هدف اصلی تولید کرم هایی است که آلوده نبوده و دارای مقادیر کافی از پروتئین ها ی ویژه و اسیدهای آمینه ضروری می باشند. در این بین کیفیت مواد تغذیه ای کرم ها، نقش بسیار مهم و کلیدی دارد. کرم های خاکی دارای 50 تا 70 درصد پروتئین، مقدار زیادی ویتامین، هورمون های رشد و مواد معدنی بوده و به عنوان یک مکمل غذایی (حتی به صورت زنده) به مصرف دام و طیور آبزی می رسند.
مایعات کرمی (Tea worm)
این مایعات محصولات جانبی فرایند تولید ورمی کمپوست به شمار می روند. به طور کلی دو نوع مایع کرمی وجود دارد. نوع اول مایع مدفوع کرم ها بوده که از تجزیه مواد آلی ایجاد شده و یا حاصل رطوبت اضافی بستر کرم هاست که از درون توده کمپوست به صورت شیرابه تراوش می کند.
نوع دوم نیز مدفوع مایع شده کرم ها بوده است که بر اثر ریختن مدفوع جامد کرم درون آب و سپس هوادهی، هم زدن، ته نشین و سپس صاف کردن مایع حاصل برای جداسازی ناخالصی ها و مواد جامد آن تولید می شود.
چایی کرم که نام دیگر مایعات کرمی است، در صورتی که به نسبت یک پنجم تا یک دهم با آب رقیق شود، برای پرورش گیاه در سیستم کشت آبی (هیدروپونیک)، آبیاری گلدان ها و آبیاری تحت فشار باغ ها قابل استفاده است.
ورمی کمپوست
یکی از فعالیت های عمده زندگی در کرم های بالغ، دفع مدفوع است که از این راه سالیانه حجم بسیاری از خاک های زیرزمینی به سطح منتقل می شود. ترکیب شیمیایی فضولات کرم خاکی نیز متفاوت بوده و بسته به نوع مواد غذایی آنها متغیر است. این ترکیبات حداکثر مواد معدنی، ازت، فسفر و پتاسیم را در خود ذخیره می کنند.
ورمی کمپوست نتیجه هضم طبیعی غذا در سیستم هاضمه کرم خاکی است و دوره رشد گیاهان را به واسطه داشتن میکروارگانیسم های مفید و همچنین مواد آلی تسریع و فعال می کند. همچنین ورمی کمپوست یک کود آلی بیوارگانیک بوده که بسیار نرم، سبک وزن، ترد، تمییز و بدون بو است و ظاهری کم و بیش شبیه قهوه گرانوله دارد و می توان آنرا در کیسه بسته بندی و یا در قوطی هایی به اندازه های مختلف به بازار عرضه نمود.
عبور آرام، پیوسته و مکرر مواد زاید آلی از دستگاه گوارش کرم خاکی و آغشته شدن آنها به انواع ترشحات سیستم گوارشی مانند ذرات کربنات کلسیم، آنزیم ها و مواد مخاطی، متابولیت های مختلف میکروارگانیسم های دستگاه گوارش کرم و سرانجام ایجاد شایط مناسب برای سنتز اسیدهای هیومیک، در مجموع موادی را تولید می کند که ویژگی های متفاوت با مواد بلعیده شده توسط کرم ها دارند. فراورده ای که ورمی کمپوست خوانده می شود از لحاظ کیفی یک ماده الی با pH تنظیم شده و سرشار از مواد هیویک و عناصر غذایی به صورت قابل جذب برای گیاه بوده و دارای انواع ویتامین، هورمون های محرک رشد گیاه و آنزیم های مختلف بوده و از لحاظ ظاهری به صورت دانه ای شکل، با رنگ تیره، بدون بوی نامطبوع و دارای قابلیت عرضه بصورت تجاری است.
ورمی کمپوست مواد حاصل از بستر رشد کرم است که پس از دفع از سیستم گوارش کرم در محیط باقی می ماند. بنابراین این ماده مجموعه ای از فضولات کرم به همراه مواد آلی تجزیه شده و نشده و نیز اجساد و پیله های کرم است که برای گیاه ترزش غذایی فراوان دارد. مواد دفع شده توسط کرم ها اغلب دارای نیتروژن، فسفر و پتاسیم 5 تا 11 مرتبه بیشتر از خاک های بدون کرم است. بر اثر عبور مواد آلی از دستگاه گوارش کرم، عناصر قابل استفاده گیاه از جمله عناصر ریز مغذی افزایش چشمگیر می یابد. ورمی کمپوست بعمل آمده بدون بو و عوامل بیماریزا بوده و مخلوط کردن آن با خاک سبب تسریع جوانه زنی بذر گیاه و رشد آن می شود. ظرفیت تبادل یونی ورمی کمپوست بیش از 50 میلی اکی والان در یکصد گرم است.
ورمی کمپوست به عنوان یک بستر
در حالت کلی می توان ورمی کمپوست را به عنوان بستر ویژه رشد گیاهی در نظر گرفت. با این دیدگاه
ویژگی های ورمی کمپوست در مقایسه با کمپوست معمولی و سایر مواد کودی
مهمترین ویژگی های ورمی کمپوست به شرح زیر است:
1. ورمی کمپوست در اصلاح بافت فیزیکی خاک نقش بسزایی دارد و موجب سبک شدن آن می شود. بنابراین ضریب حفظ رطوبت در خاک افزایش می یابد و با آب به مقدار بیشتری در خاک نگهداری می شود. در این حالت ورمی کمپوست موجب رها شدن تدریجی آب از خاک شده است و از تبخیر سطحی و یا نفوز سریع آب به دااخل عمق خاک جلوگیری می کند.
2. ورمی کمپوست به حل شدن مواد مغذی خاک کمک می کند.
3. ورمی کمپوست در ایجاد تعادل نسبت مواد معدنی به مواد مغذی در خاک نقش مهمی دارد و با داشتن ترکیباتی چون نیتروژن، پتاسیم، کلسیم، منیزیم و... یک کود بسیار غنی به شمار می رود.
4. در ترکیب شیمیایی ورمی کمپوست مقدار قابل توجهی چربی یافت می شود که آنرا تبدیل به کود کامل می کند، به همین دلیل در غنی سازی گیاه از نظر مواد غذایی و همچنین احتیاجات متابولیکی آن بسیار موثر است. به طور معمول این مواد در سایر کودهای استاندارد تجاری یافت نمی شوند.
5. بر اساس بررسی های دانشمندان ژاپنی زمانی که ورمی کمپوست با سایر کودها مخلوط شده و در زمین به کار می رود، حلالیت مواد مغذی کود به تاخیر می افتد و مدت زمان پایداری آن افزایش می یابد. در این حالت ورمی کمپوست با رها کردن تدریجی مواد مغذی خود در خاک در تداوم طولانی مدت فعالیت کود، سهم بسزایی دارد. همین ویژگی موجب می شود که در طول دوران کاشت و داشت گیاه به هیچ وجه نیاز به افزودن مجدد ورمی کمپوست به خاک نبوده و در این دوره فقط یکبار استفاده از کود در زمین کافی خواهد بود. اگر ورمی کمپوست با کودهای دیگر مخلوط شود، خواص فیزیکی و شیمیایی خاک همزمان با هم بهبود می یابد. بنابراین این ترکیب در تشدید اثرهای مطلوب و عملکرد کود تاثیر می گذارد.
6. ورمی کمپوست یک کود صد درصد آلی است که به صورت مستقیم جذب ریشه گیاهان می شود. این نوع کمپوست غنی ترین محیط برای حیات موجودات ذره بینی خاک می باشد.
7. ارزشمندترین ویژگی ورمی کمپوست در عملکرد آنزیم ها، میکروارگانیسم ها و هورمون های مختلف موجود در آن است. ورمی کمپوست دارای آنزیم هایی نظیر پروتئاز، آمیلاز، لیپاز، سلولاز و کتیناز است که در تجزیه مواد آلی خاک و درنتیجه در دسترس قرار دادن مواد مغذی مورد لزوم گیاهان نقش موثری دارد. ویزگی یاد شده باعث می شود که ورمی کمپوست به عنوان اساس ترین کود برای احیای زمین های بایر غیر قابل کشت به شمار رود.
8. ورمی کمپوست محصولی با ارزش برای کشت انواع محصولات به شمار می آید و در درجه اول برای پرورش گل و گیاهان زینتی و در کشتزار ها برای اصلاح نژاد گیاهان مورد توجه قرار گرفته است. از آنجا که نقش اساسی این نوع کمپوست تحریک و تسریع رشد گیاهان بوده، بهترین تاثیر آن در رنگ آمیزی گل و بزرگ کردن آن است.
9. به نظر می رسد که ورمی کمپوست در تغلیظ عطر و اسانس گیاهان و گل های معطر تاثیر داشته باشد.
10. سایر موارد استفاده این محصول شامل کاربرد آن در کرت های بزرگ پرورش گل، کشتزارهای انگور، محصولات و میوه های نوبر و زودرس، بیشه زاران و جنگل های طبیعی و مصنوعی( تولید چوب)، باغ های گردو، مرکبات و زیتون است.
فناوری های مختلف تولید ورمی کمپوست
روش های بسیاری برای فراوری مواد زاید آلی تولید توسط کرم های کمپوست ساز ابداع شده است و در صنعت پرورش کرم به مرحله ساخت رسیده و مورد استفاده قرار گرفته است. این روش ها از فناوری های ساده که فقط به کارگر و زمین نیاز دارند تا سیستم های به طور کامل خودکار و پیچیده وجود دارند. انواع این روش ها شامل ویندروها (Windrow)، رآکتورها(سیستم های جریان پیوسته)، سیستم های منقطع نظیر بسترها، جعبه ها، سیستم های گوه ای، سیستم های سینی(طبقه ای) و در نهایت سیستم فناوری محیطی هستند. از میان آنها سیستم های گوه ای در ایران رواج بیشتری یافته اند که به اختصار شرح داده می شود.
سیستم گوه ای نوع اصلاح شده سیستم ویندرو است که برداشت ورمی کمپوست تولید شده را بسیار ساده تر می کند زیرا در این روش نیازی به جداسازی دستی و یا مکانیکی کرم ها وجود ندارد. در این سیستم که سطح مقطع عرضی توده کمپوست به صورت مثلثی شکل است از روش خوراک دهی افقی استفاده شده است و مواد غذایی تازه با یک زاویه 45 درجه نسبت به افق در طرفین بستر به صورت لایه ای یکنواخت و منظم ریخته می شود.
توده های ساخته شده سیستم گوه ای تولید کمپوست را می توان درون یک ساختمان و یا بصورت روباز در هوای آزاد قرا داد. ویندرو کردن توده با پخش لایه ای به ضخامت 30 تا 45 سانتی متر از مواد آلی زاید با عرض 1/2 تا 3 متر و طول دلخواه آغاز می شود. سپس به ازاس هر متر مربع مساحت اولیه ویندرو حداکثر 4/5 کیلو گرم کرم افزوده شده و لایه های بعدی مواد زاید هر لایه 5 تا 7.5 سانتی متر در هفته روی آن ریخته می شود. البته در هوای سردتر می توان ضخامت هر لایه را به 7/5 تا 15 سانتی متر افزایش داد. هنگامی که ارتفاع ویندرو به 90 سانتی متر برسد، می توان آنرا با افزودن لایه های بعدی با زاویه 45 درجه نسبت به افق و از طرفین ویندرو اولیه توسعه داد (شکل گوه ای). کرم های موجود در ویندرو اولیه در نهایت به سمت مواد آلی اضافه شده جدید در طرفین ویندرو مهاجرت خواهند کرد. مواد خام جدید تا زمانی که ارتفاع توده های کناری به ارتفاع توده اولیه برسد روی آن اضافه می شوند و پس از آن زمان ایجاد ویندرو جدید در کنار ویندرو اول فرا می رسد. کرم ها نیز به حرکت جانبی خود در میان ویندروهای جدید ادامه خواهند داد. پس از گذشت دو تا شش ماه می توان ویندرو اول و هر کدام از توده های بعدی را که به طور کامل عاری از کرم شده اند برداشت نمود( کرم ها به ویندروهای مجاور مهاجرت کرده اند).
سیستم گوه ای یکی از روش های به کار گرفته شده در واحد تولید ورمی کمپوست Earthworm and Casting Farm واقع در حوالی واشینگتن آمریکاست. مدیر این موسسه روش اجرای خود را KISS
(Keep it simple and safe) یعنی آن را ساده و ایمن نگه دار نام نهاده است.
کاربری این دستگاه بسیار ساده بوده و بدون نیاز به تخصص خاصی قابل بهره برداری می باشد.
سرند ورمیکمپوست
یکی از اساسی ترین مراحل صنعت تولید ورمی کمپوست جدا سازی کرم ها
از بستر آماده برداشت می باشد که این امر همواره مشکلاتی را برای دست اندر
کاران این صنعت در بر دارد. در این راستا هر یک از تولیدکنندگان با
استفاده از روش های مختلف نسبت به جدا سازی کرم از کود اقدام می نمایند که
هر یک از روش های متداول معایبی داشته که تلفات کرم از متدا ول ترین آن
میباشد و همچنین دوباره کاری هایی در مسیر تولید نیز از این معایب است.
لذا به منظور آگاهی دوستانی که به تازگی وارد این چرخه شده یا تصمیم به
ورود به این صنعت رادارند به معرفی چند روش جدا سازی متداول در ذیل می
پردازیم.
روش غربال یا الک کردن: در این روش از غربال یا سرند برای جدا کردن کرم از کود استفاده میگردد که در کارگاه های خانگی و کوچک وسایل ابتدایی و در کارگاه های بزرگ وصنعتی سرند های الکتریکی دوار یا صفحه ای لرزان (ویبراتور) به کار گرفته میشود.
روش استفاده از غذای تازه: در این روش در کنار بستر آماده برداشت
غذای تازه در اختیار کرم ها قرار داده که کرم ها به تدریج محل زندگی خود را
که فاقد غذای لازم میباشد ترک وخود را به غذای جدید رسانده وبستر را خالی
می کنند. که برداشت آنها با مقداری غذای کمتر امکان پذیر میشود.
روش لایه برداری: همانگونه که از نام روش مشخص است در طی چند روز
به مرور از روی بستر که با کم آب کردن بستر باعث انتقال کرم ها به لایه های
زیرین شده لایه های رویی را برداشت کرده وپس از چند روز با کم شدن ضخامت
بستر کرم ها را میتوان برداشت نمود.
حال با توجه به مطالب ارائه شده مشاهده میشود هر یک از این روش ها
دارای مشکلاتی میباشند که از جمله درروش غربال کردن چنانچه از غربال یا
سرند با کیفیت نا مطلوب استفاده گردد باعث ایجاد تلفات کرم ها تا بیش از
30% میشویم.
بنابراین با توجه به این مهم برآن شدیم که نسبت به طراحی وساخت سرند ی
اقدام کنیم تا بتوان با سهولت وکمترین تلفات کرم ها (کمتر از 5%) از آن
بهره برداری نمود.
مشخصات سرند تیپ B:
این دستگاه بمنظور سهولت در کاربری از امتیازات ذیل برخوردار می باشد.
1. قیف تغذیه و بارگیری به طول 35سانتی متر بر روی محفظه توری نصب گردیده
2. دارای کانال هدایت محصول سرند شده و قابلیت بارگیری در کیسه
3. نصب صفحه هدایت کننده محصول از دهانه خروجی دستگاه
4. ارتفاع مناسب جهت بارگیری بوسیله تسمه نقاله در صورت نیاز
5. دارای قابلیت تنظیم شیب دستگاه به تناسب رطوبت محصول و بهره وری بیشتر
6. امکان جابجائی و مانور دستگاه در کمترین فضا ی کارگاه
7. نصب چند منظوره پوشش محافظ توری سرند بمنظور ایمنی کاربران و عدم پخش محصول در محوطه
8. عدم نیاز به تعویض روغن و گریسکاری موتور گیربکس در تمام عمر دستگاه
9. استفاده از رنگ اپوکسی جهت پوشش شاسی و قطعات با دوام بالا
مشخصات فنی دستگاه
- طول دستگاه: 290 سانتیمتر
- طول توری سرند: 200سانتیمتر
- قطر: 90 سانتیمتر
- اندازه چشمه توری: 5 میلیمتر
- جنس توری: مفتول فولادی به ضخامت 1/5 میلیمتر
- قابلیت تعویض توری: در کمتر از 15 دقیقه
توضیح: در صورت در خواست مشتری میتوان از توری استیل استفاده نمود
ورمیکمپوست دارای نسبت کربن به نیتروژن مناسبتری نسبت به سایر کودهای سبز است در نتیجه شرایط جذب عناصر مغذی توسط گیاه سهل تر و فراهم تر است. همچنین این ترکیب دارای pH خنثی است و استفاده زیاد آن تاثیر منفی از کیفیت خاک و گیاه ندارد، این ترکیب فاقد بو بوده و ناخالصی آن نسبت به سایر کودهای سبز خیلی کمتر است.
ورمیکمپوست دارای نسبت کربن به نیتروژن مناسبتری نسبت به سایر کودهای سبز است در نتیجه شرایط جذب عناصر مغذی توسط گیاه سهل تر و فراهم تر است. همچنین این ترکیب دارای pH خنثی است و استفاده زیاد آن تاثیر منفی از کیفیت خاک و گیاه ندارد، این ترکیب فاقد بو بوده و ناخالصی آن نسبت به سایر کودهای سبز خیلی کمتر است.
ورمیکمپوست در خدمت کشاورزان
ورمیکمپوست در خواص فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک تاثیر به سزایی دارد. ورمیکمپوست دارای عناصر غذایی بسیار غنی به ویژه ازت بوده و تدریجاً آنها را در اختیار گیاه قرار میدهد. ورمیکمپوست چندین برابر وزن خود، آب را در خود ذخیره میکند همچنین دانه بندی و قدرت نگهداری مواد غذایی مورد نیاز گیاهان را فراهم مینماید.
موارد استفاده ورمیکمپوست
در کلیه محصولات کشاورزی با اطمینان کامل قابل مصرف است. اعم
از سبزیجات، صیفیجات، درختان مثمر و غیر مثمر، چمنکاری، گلکاری،
جنگلکاری،
گلخانهها، گلهای زینتی آپارتمانی، پرورش قارچ، کشت کیوی و ....
مواد متشکله ورمیکمپوست
آنالیز شیمیایی ورمیکمپوست که توسط موسسه تحقیقات خاک و آب صورت گرفته است در زیر ارائه میگردد:
PH : 7/5
ECE(ds/m) : 5/5
Organic : 4/02%
Nitrogen(dryweiht) : 193/7P.Pm
Phosphorus(dryweiht) : 14932P.Pm
Zinc : 111/6
Fe : 9004
Mn : 419/1
وقتی در باغچهای و یا باغی مشغول کندوکاو هستیم در بین توده خاک به منافذی بر میخوریم که به شکل دالانهایی در زیرزمین حفر شدهاند، این دالانها متعلق به موجوداتی هستند بنام کرم خاکی، البته این موجودات نه در فرهنگ و آداب و رسوم سرزمین ما جایی دارند و نه از لحاظ علمی در مجامع کشورمان مطرح شدهاند و بدین لحاظ نباید بر کسی خرده گرفت که چرا از موجودی به این ارزشمندی چیزی نمیداند و یا به آن توجهی نمیکند. در این فصل ما ابتدا خواص و کاربردهای مختلف کرم خاکی را از قدیمالایام و در کشورهای گوناگون مورد بررسی قرار میدهیم و سپس کاربردهای امروزی که برای کرمهای خاکی به اثبات رسیده و مورد استفاده قرار میگیرد بیان مینمائیم تا شاید بتوان قدری، بیشتر این موجود را بشناسانیم.
وقتی در باغچهای و یا باغی مشغول کندوکاو هستیم در بین توده خاک به منافذی بر میخوریم که به شکل دالانهایی در زیرزمین حفر شدهاند، این دالانها متعلق به موجوداتی هستند بنام کرم خاکی، البته این موجودات نه در فرهنگ و آداب و رسوم سرزمین ما جایی دارند و نه از لحاظ علمی در مجامع کشورمان مطرح شدهاند و بدین لحاظ نباید بر کسی خرده گرفت که چرا از موجودی به این ارزشمندی چیزی نمیداند و یا به آن توجهی نمیکند. در این فصل ما ابتدا خواص و کاربردهای مختلف کرم خاکی را از قدیمالایام و در کشورهای گوناگون مورد بررسی قرار میدهیم و سپس کاربردهای امروزی که برای کرمهای خاکی به اثبات رسیده و مورد استفاده قرار میگیرد بیان مینمائیم تا شاید بتوان قدری، بیشتر این موجود را بشناسانیم.
در زمانهای گذشته مردم چین و ژاپن از پودر کرم خاکی در مصارف پزشکی استفاده میکردند به خصوص در معالجه سر دردها و یا تب و لرزها و امروزه مشخص شده است که در بدن کرمهای خاکی ماده آلی بنام لمبروفرین (Lumbropherin) وجود دارد که میتواند درجه حرارت بدن انسان را پائین بیاورد.
همچنین گزارشات بسیاری از خورده شدن یا کاربرد آنها برای تسکین و یا معالجه بیمارانی که دارای سنگ کلیه، یرقان، بواسیر، سرما خوردگی و آبله میباشند وجود دارد، خاکستر کرم خاکی برای دندان درد در جوامع ابتدایی هنوز کاربرد دارد و یا برای رشد موهای سر بر روی سر مالیده میشوند. کرمهای خاکی برای معالجه مادرانی که توانایی بارداری و یا شیردادن به بچههایشان را ندارند، خورانده میشود. از این گذشته گفته شده است که ممکن است کرمهای خاکی دارای مواد مؤثره جهت درمان روماتیسم باشند.
از کرمهای خاکی جهت آزمایش حاملگی زنان نیز استفاده میگردد، بدین ترتیب که ادرار زنهای مشکوک را به زیر پوست کرمهای نابالغ تزریق میکنند و در صورت بارداری وقوع بلوغ جنسی از طریق ایجاد کمربند تناسلی سریعاً مشخص میشود. این روش آزمایش حاملگی تاکنون %90 صحت داشته است.
امروز کرمهای خاکی را به سه منظور عمده پرورش میدهند که در ذیل شرح داده میشوند:
1ـ کاربردهای کشاورزی
یکی از مصارف عمده کرمهای خاکی، تولید کرم به منظور افزودن آن به صورت توده زنده به خاک میباشد. زیرا کرمهای خاکی با حفر دالانهایی در زمین باعث میشوند که اولاً تبادلات هوا در زمین بهتر صورت گیرد و دوماً به دلیل نفوذ آب در این دالانها باعث میگردد که زمین قادر به نگهداری آب برای مدت و میزان بیشتری شود و سوماً مواد دفعی بدن کرمهای خاکی خود کود بسیار مناسبی برای گیاهان میباشد و از طرف دیگر هنگامی که این کرمها میمیرند لاشه آنها نیز کود بسیار قوی برای رشد بیشتر گیاهان هستند بر طبق آزمایشات مکرر و گزارشهائی که بر روی فعالیت کرم خاکی منتشر گردیده است مشخص شده که افزودن کرم خاکی به خاک در زمینه برداشت محصولات نتیجه بسیار چشمگیری داشته است به طوری که محصول در مزرعه کاشت ذرت افزایش تا حدود %25، برنج %64، یولاف %3، سیبزمینی %135 و نخود %300 در برداشته است. همچنین آزمایشات نشان دادهاند که ریشه گیاهان در خاک بدنبال کانالهای حفر شده توسط کرمهای خاکی حرکت کرده و رشد بهتری از خود نشان میدهند و در باغهای میوه سبب عقب افتادن زمان برگ ریزان میشود.
به طور معمول خاک از نظر شیمیایی غنی از مواد معدنی همانند کلسیم، پتاسیم، منگنز، و عناصر سنگین دیگر میباشد، فعالیت کرم خاکی در داخل خاک کمک به خنثی کردن فعل و انفعالات اسیدی آن مینماید. مهمترین نتیجه عمل شیمیایی فعالیت کرم خاکی در دسترس قرار دادن ازت برای ریشه گیاه است در حقیقت نیتریفیکاسیون خاک در خلال افزایش، قابلیت نگهداری هوا در بین ذرات خاک (ایجاد خلل و فرج) نیز صورت میگیرد.
بر طبق بعضی از آزمایشاتی که از طریق دپارتمان جنگلداری امریکا انجام گرفته درختانی که در زمینهای دارای کرم خاکی کاشته شده بودند، در سه سال اول کاشت رشدی برابر درختان هشت ساله مشابه که در زمینهای بدون کرم خاکی کاشته شدهاند، داشتهاند. نکته جالب توجه اینکه مقاومت در مقابل سرما و ریزش سنگین برف در مورد درختان نوع اول بمراتب بیشتر از درختان کاشته شده در خاک فاقد کرم خاکی است. به طور کلی اهمیت کرم خاکی به دلیل دو خصوصیت اصلی آنهاست که عبارتند از:
1) نحوه تغذیه کرمهای خاکی که در تجزیه بازماندههای آلی نقش دارند. همچنانکه در روش تغذیه کرمهای خاکی بیان شد، آنها با خرد کردن بازماندههای آلی و افزایش فعالیت میکروبی و همچنین ترشح آنزیمهای مختلف، موجبات تجزیه آنها را فراهم میکنند. کرمهای خاکی هم مواد گیاهی تجزیه شده و هم خاک معدنی را میبلعند. شاید مهمترین اثر کرمخاکی در خاک، ذره ذره کردن برگها و مخلوط کردن برگهای خرد شده و مواد گیاهی دیگر با خاک باشد. در اکوسامانههای جنگلی انگلیس بیش از %90 لاشبرگهای پائیزی جنگلهای مخلوط راش و بلوط، توسط کرمهای خاکی مصرف میشود. ذکر این نکته ضروری است که کرمهای خاکی در جریان انرژی اکوسامانهها نقش مهمی ایفا نمیکنند مثلاً در حالیکه در برخی از اکوسامانههای مناطق معتدله بیش از %90 بیوماس خاک را کرمهای خاکی تشکیل میدهند ولی آنها در جریان انرژی سامانههای تجزیه کننده فقط اندکی بیش از %5 سهم دارند. البته گزارشهایی نیز وجود دارند که سهم آنها در این امر را 10ـ25 درصد تعیین نمودهاند.
2) توان حفاری: بسیاری از کرمها به خصوص گونههای لومبریکوس ترستریس، آلولوبوفورانوکتورنا[1]، آلولوبوفورا لونگا[2] ضمن کندن دالانهای زیرزمینی، خاکهای بلعیده شده را با خودشان به سطح میآورند و از راه دهان بر میگردانند مقدار خاکی که از این راه به لایههای سطحی اضافه میشود برحسب نوع خاک و مقدار رطوبت متفاوت است ولی به طور متوسط در خاکهای نواحی مرطوب (صد تن در هکتار در سال) خیلی بیشتر از نواحی خشک (تن در هکتار در سال) است. در خاکهای سنگین مقدار خاکی که در اثر ایجاد دالان به سطح میآید بیشتر از خاکهای سبک است.
عمق دالانهای ایجاد شده در خاکهای سبک بیشتر از خاکهای سنگین است، کـرمهای خاکی خاکهای بـا بـافت سنگین را تـرجیح میدهنـد. قطـر دالانها به طور متوسط mm13ـ3 و حجـم آن حـدود Lit/m2 6/9-3/1 میباشد، کرمهای خاکی روزانه بین 30ـ2 برابر وزن خود خاک میبلعند. سطح داخلی دالانها به وسیله موادی به رنگهای آجری (در اثر اکسید شدن آهن)، سیاه (در اثر مخلوط شدن مواد هومیک با خاک) و یا سفید (در اثر رسوب آهک حاصل از متابولیسم کرم و یا رسوب بیکربناتهای محلول) در میآید. فعالیت جمعیت متوسط کرم خاکی (100 عدد در متر مربع) باعث عبور 250 تن خاک در سطح یک هکتار در سال میشود که باعث حفر 4 الی 5 هزار کیلومتر راه و کانال در سال میشود.
تهیه کود بیولوژیک ورمیکمپوست
چرا باید کود استفاده کنم؟ برای تامین عناصر مغذی و کم مقدار و افزایش تولید. سه دسته کود موجود است. الف- کودهای شیمیایی ب- کودهای دامی (سنتی) ج- کود سبز (کود آلی و بیولوژیک)محاسن هر کدام از این کودها عبارتند از:
تهیه کود بیولوژیک ورمیکمپوست
چرا باید کود استفاده کنم؟ برای تامین عناصر مغذی و کم مقدار و افزایش تولید. سه دسته کود موجود است. الف- کودهای شیمیایی ب- کودهای دامی (سنتی) ج- کود سبز (کود آلی و بیولوژیک)محاسن هر کدام از این کودها عبارتند از:
الف- کود شیمیایی:
قابلیت دسترسی برای تهیه مناسب
سبب افزایش میزان تولید در زمان بسیار کوتاه میشود.
سبب افزایش تولید شده
سبب بهبود کیفیت خاک میشود.
فاقد هرگونه آلودگی است.
باقی مانده مواد مغذی در محصولات ندارد.
سبب افزایش تولید شده
انبارداری آن ساده است.
قابلیت بسته بندی آسان و فاقد آلودگی
ب- کودهای دامی:
قابلیت دسترسی ساده دارد.
موثر در بهبود کیفیت خاک است.
سبب افزایش تولید محصول میشود.
ج- کود سبز (بیولوژیک) دسترسی ساده
سبب بهبود کیفیت خاک میشود.
سبب افزایش تولید شده
انبارداری آن ساده است.
هرکدام از این کودها دارای معایبی نیز هستند.
الف- کود شیمیایی:
باعث سفت شدن خاک میشود.
باعث تغییر کیفیت خاک میشود. (شور شدن و آلودگی خاک)
باعث افت کیفیت محصولات میشود. (جذب عناصر غیر ضروری در گیاه)
باعث آلودگی آبهای سطحی و کشاورزی میشود.
ایجاد بیماریهای حاد و مزمن
ب- کودهای دامی (سنتی):
وجود انواع ویروسها و میکروارگانیسمهای عنصر (عوامل بیماریها)
افزایش هزینه تولید با گرفتن کارگر جهت وجین باغات و مزارع برای مبارزه با علف هرز
نیاز به استفاده از سموم آفتکش جهت کنترل میکروارگانیسمهای مضر موجود کود دامی
انبار داری سخت
ایجاد بوهای مشمئز کننده
انتقال بیماریهای مشترک با دام
ج-کود سبز (بیولوژیک و آلی):
بالا بودن قیمت به ازای هر کیلو در مقایسه با سایر کودها
امکان دسترسی محدودتر نسبت به سایر کودها
نوع کود |
محاسن |
معایب |
کود شیمیایی |
قابلیت دسترسی برای تهیه مناسب سبب افزایش میزان تولید در زمان بسیار کوتاه میشود. انبارداری ساده |
باعث سفت شدن خاک میشود. باعث تغییر کیفیت بافت خاک میشود (شور شدن و آلودگی خاک) باعث افت کیفیت محصولات شود (جذب عناصر غیر ضروری در گیاه) باعث آلودگی آبهای سطحی و کشاورزی میشود. ایجاد بیماریهای حاد و مزمن را به همراه دارد |
کودهای دامی |
قابلیت دسترسی ساده دارد موثر در بهبود کیفیت خاک است سبب افزایش تولید محصول میشود.
|
- وجود انواع ویروسها و میکروارگانیسمهای عنصر (عوامل بیماریها) - افزایش هزینه تولید با گرفتن کارگر جهت و جین مزارع - نیاز به استفاده از سموم آفتکش جهت کنترل میکروارگانیسمهای مضر موجود کود دامی - انبار داری سخت - ایجاد بوهای مشمئز کننده - انتقال بیماریهای مشترک با دام |
کود سبز (بیولوژیک و آلی) |
سبب بهبود کیفیت خاک میشود فاقد هرگونه آلودگی است باقی مانده مواد مغذی در محصولات ندارد سبب افزایش تولید شده انبارداری آن ساده است قابلیت بسته بندی آسان و فاقد آلودگی |
بالا بودن قیمت به ازای هر کیلو در مقایسه با سایر کودها امکان دسترسی محدودتر نسبت به سایر کودها
|
یکی دیگر از مصارف عمده که امروزه در دنیا بسیار مورد توجه قرار گرفته است، استفاده از این موجودات، در از بین بردن زبالهها، مواد زائد و فاضلابهای شهری و تبدیل آنها به یک کود بیولوژیک بنام ورمیکمپوست میباشد که یک کود بسیار قوی و مفید برای گیاهان و زمینهای زراعی محسوب میگردد. یکی از بیولوژیستهای آلمانی بنام دکتر ورنر نیکل به کمک یک تیم از همکاران و تکنسینهای خود تصمیم گرفتند با کرمها و زبالهها آزمایشاتی بعمل آورند، آنها البته این عمل را در محیطهای باز انجام دادند و همچنین در لابراتور در جعبههای کشت بذر و نشاء هم این عمل کاملاً بصورت رضایت بخشی انجام شد. در نتیجه فعالیت آنها معلوم گردید که به کمک کرمها از ماسه و زباله مواد غذایی میتوان زمینهای حاصلخیزی بوجود آورد. البته نباید تصور کرد که خاصیت کود در زبالههاست بلکه تولید کننده کود در واقع کرمها هستند.
آزمایشاتی جهت استفاده از کرمهای خاکی در تغییرات بیولوژیک لجن و گل و لای به عمل آمده و به عنوان یک روش زیستفنّاوری مؤثر، ارزان قیمت و قابل اجرا برای خلاص شدن از فاضلاب شهری، صنایع کنسروسازی و صنایع کاغذ سازی پیشنهاد شده است.
کمپوست کرم نتیجه هضم طبیعی غذا در سامانههاضمه کرم خاکی است، مدفوع کرم دوره رشد گیاه را بواسطه داشتن میکروارگانیسم و مواد معدنی غیر آلی و همچنین دارا بودن مواد آلی، فعال و سریع مینماید. کمپوست کرم یک کود بیوارگانیک است که بسیار نرم، سبک وزن، ترد، تمیز، بیبو بوده و ظاهری کم و بیش شبیه به پودر گرانوله قهوه دارد و آنرا میتوان در کیسه بستهبندی نمود و یا در قوطیهایی به اندازههای متفاوت به بازار عرضه کرد. ارزشمندترین خاصیت این کود در عملکرد استثنایی میکروارگانیسمها و همچنین هورمونهای مختلف موجود در آن است. کمپوست کرم بدلیل وجود آنزیمهای میکروارگانیسمها و هورمونهای رشد گیاهی سبب تحریک عوامل رشد و نحوه توسعه گیاهان میگردند. افزودن زیاد کمپوست بخاک به هیچ وجه خطر سوزانیدن گیاه را به همراه نداشته و از آنجایی که نقش اساسی آن تحریک و تسریع رشد گیاه است بهترین تأثیر را در رنگ آمیزی گل و درشت نمودن آن دارا میباشد.
[1]. Allolobophora noctorna
[2] . A. longa
الف ـ لیپیدها
لیپیدهای کرم خاکی: براساس ارزیابیهای انجام شده در مراکز مختلف، کرم خاکی خصوصاً E.Fetida در مرحله بلوغ تا %14 چربی دارد که برحسب نوع تغذیه و عبور از مرحله بلوغ خصوصاً در سنین بالا بر میزان آن تا %17 افزوده میشود بخش عمده چربیهای کرم خاکی در فاصله دو لوله تشکیل دهنده بدن این جانور قرار دارند توزیع این ماده در سرتاسر طول بدن یکسان نیست بلکه به دلیل سیلان نسبی، جانور آنرا گاهی در یک انتها و گاهی در قسمتهای میانی بدن خود بیتشر متمرکز میسازد که در این صورت از نظر ظاهری نیز بخوبی قابل مشاهده است. از نظر فیزیکی، چربیهای کرم خاکی جامد نبوده عمدتاً سیال و نیمه سیال هستند و از چگالی بالائی برخوردارند. آنالیز لیپیدها نشان داده است که هر دو گروه لیپیدی خنثی مرکب و ساده در بین آنها وجود دارند و دو نوع اشباع و غیر اشباع را شامل میشوند از نکات جالب توجه آنست که چربیهای امگا ـ 3 که اخیراً در امر تغذیه و مقابله با سرطان اهمیت شایان توجهی یافتهاند در بدن این جانور سهم قابل توجهی از لیپیدها را تشکیل میدهند. سهم لیپدهای غیر اشباع در مرحله بلوغ بیشتر از لیپیدهای اشباع است و اسیدهای چرب زوج کربنه بمراتب از فرد کربنه بیشتر میباشد. عمده ویتامینهای بدن کرم خاکی خصوصاً ویتامین E در بخش لیپدی بدن او قرار دارند در شرایط گرسنگی و کمبود مواد غذائی تا 30 درصد از مقدار لیپید بدن این موجود تحلیل رفته و بر چگالی لیپیدهای باقی مانده افزوده میشود.
چربی کرم خاکی معمولاً رنگ خاصی ندارد ولی بدلیل مخلوط شدن برخی مواد رنگدانهای از بخشهای مختلف در این ماده و همچنین گرانولهای کاروتنوئیدی پخش شده در آن رنگی میشود رنگ آن از زرد لیموئی تا قهوهای طیف دارد. بخش کمی از این لیپدها بطور متناوب از بدن کرم به همراه موکوس به بیرون و سطح بدن او تراوش میشود که در ایجاد بوی مخصوصی از این جانور مؤثر است. لیپید کرم خاکی دارای ارزش غذائی و دارویی است و خصوصاً بدلیل همراه بودن مواد لیپیدی یا حل شده در لیپید در ایجاد طعم در غذای تهیه شده از کرم برای آبزیان و طیور بسیار مؤثر است بگونهای که لیپید را مسئول جاذبه غذائی برای این جانوران میدانند بدلیل فعالیت ضد اکسیدانی (آنتی اکسیدانی) بسیار بالا، لیپیدهای کرم خاکی دوام زیادی دارند و لذا جمعآوری آنها و نگهداری در غیاب نور برای مصارف داروئی طولانی مدت یا ذخیره غذائی، کاملاً امکان پذیر است. وجود لیپیدهای فرار که به سرعت تبخیر میشوند سبب شده که از چربی کرم خاکی در تهیه کرمهای مخصوص به منظور انتقال دهنده مواد مؤثر داروئی حل شونده در لیپید استفاده شود از آنجا که این لیپیدهای فرار حساسیتزا نیستند و تحریک پوستی ایجاد نمیکنند، تمایل به استفاده از آنها را در صنایع یادشده بیشتر شده است.
از نظر غذائی اعتقاد براین است که در طیور وجود نسبت متعارف از لیپیدهای کرم خاکی در بدن این جانور سبب کاهش در میزان کلسترول تخم مرغهائی میشود که مرغها آن از این جانورتغذیه کردهاند.
از دیگر مصارف این لیپیدها که در مبارزه بیولوژیک مطرح است دافعه حشرات و برخی خزندگان از محل وجود کرم است که با ترشحات لیپیدی این جانور ارتباط دارد و بطور طبیعی نیز از این روش استفاده میکنـد.
کاربرد مخلوط یا هموژن کرم خاکی به صورت ضماد بر روی مفاصل و کاهش درد و حتی حذف التهابات مفصلی در بسیاری از کتب پزشکی اعصار گذشته آمده است خصوصاً در طب چینی هنوز هم این مورد کاربرد داشته و استفاده میگردد که دلیل عمدة آن وجود مواد تسکین دهنده درد و برخی مواد ضد التهاب و سریع الجذب در مخلوط هموژن بدن کرم خاکی است.
در عمل برای بدست آوردن بخش عمده لیپیدهای کرم خاکی از تحریکات الکتریکی محدود یا شوکهای فیزیکی سبب تراوش این ماده شده که از سطح بدن او قابل جمعآوری و سبب خالصسازی است روش دیگر هم استفاده از حلالهای لیپیدی بر روی هموژن بدن کرم پس از مدت حداقل نیم ساعت، از شروع هموژناسیون است.
ب ـ دارا بودن لکتین
ـ یکی دیگر از موادی که از کرمهای خاکی به فراوانی قابل استحصال است لکتینها هستند. لکتینها موادی با ساختار پروتئینی هستند که در ساختمان خود دارای یک یا دو جایگاه برای اتصال قندها میباشند.
ب ـ دارا بودن لکتین
ـ یکی دیگر از موادی که از کرمهای خاکی به فراوانی قابل استحصال است لکتینها هستند. لکتینها موادی با ساختار پروتئینی هستند که در ساختمان خود دارای یک یا دو جایگاه برای اتصال قندها میباشند. لذا از آنها در جداسازی قندها از محلولها استفاده میشود همچنین در اتصالات سلولی بین غشاء و ارتباط آنتیبادیها و سامانه ایمنی به طور طبیعی نقش دارند امروزه از لکتینها هم در صنایع دارویی و هم در تغذیه استفاده میشود همچنین در تهیه کیتهای ایمنولژی و روش الیزا برای سنجشهای سرولوژیکی بهرهبرداری میگردد. از اینرو بدلیل وجود طیف وسیعی از لکتینها در کرم خاکی از طریق استخراج آنها، نسبت به تولید انبوه از این موجود میتوان بهرهبرداری نمود البته این قسمت جزء کاربردهای جدید فرآوردههای کرم خاکی است، که در عمل به فنّاوری نسبتاً پیچیدهتری در مقایسه با موارد کاربردی دیگر نیاز دارد.
لکتینها پروتئینهائی هستند که میتوانند به طور اختصاصی به قندها متصل شده و رسوب ایجاد کنند و میتوان با استفاده از موادی، لکتین را از قندها جدا کرد.
کرمهای خاکی دارای مقدار زیادی لکتین هستند که در عصاره ترشحی آنها وجود دارد. میزان آن در کرم خاکی بالغ ml3 به ازاء هر 100 عدد کرم بالغ است. با تحریکات ضعیف الکتریکی میتوان این عصاره را از کرمهای خاکی جدا کرد. برای جمعآوری این عصاره نیازی به کشتن کرمها نیست. لازم به ذکر است کرمهائی که لکتینگیری شدهاند میتوانند پس از 2 هفته استراحت مجدداً جهت برداشت لکتین مورد استفاده قرار گیرند. در این دو هفته باید غذا و شرایط مطلوب برای کرمها فراهم نمود.
لکتین در ترمیم بافتهای موجود دخالت دارد و قدرت چسبندگی رادر بافتها زیاد میکند. در مجموعه محلول لکتین استحصال شده به علت غلظت بالا، آلودگی دیر اتفاق میافتد. برای رقیق کردن لکتین میتوان از مواد رقیق کنندهای نظیر بافر اگزالات %35 با 4/7=PH استفاده نمود.
به خاطر اینکه ترشحات کرم خاکی ترشحات لکتینی ـ لیپیدی است باید لیپید را از آن جدا، و لکتین را خالص برداشت کرد. برای این امر میتوان از محلول nهگزان استفاده کرد.
سایرکاربردهای تغذیه ای کرم
ساس کارهای تحقیقاتی انجام شده در موسسه کشت آبورزی دانشگاه استرلینگ اسکاتلند، کرمهای خاکی یکی از غذاهای مناسب و مفید جهت تغذیه انواع ماهیان قزلآلا میباشند. برطبق جداول آماری و نمودارهایی که محققین این مؤسسه ارائه نمودهاند کرمهای خاکی دارای ارزش غذایی و پروتئینی بیشتری نسبت به غذاهای دستی مورد استفاده کنونی میباشند.
سایر کارهای تحقیقاتی روی کرم های خاکی
براساس کارهای تحقیقاتی انجام شده در موسسه کشت آبورزی دانشگاه استرلینگ اسکاتلند، کرمهای خاکی یکی از غذاهای مناسب و مفید جهت تغذیه انواع ماهیان قزلآلا میباشند. برطبق جداول آماری و نمودارهایی که محققین این مؤسسه ارائه نمودهاند کرمهای خاکی دارای ارزش غذایی و پروتئینی بیشتری نسبت به غذاهای دستی مورد استفاده کنونی میباشند.
در زمینه تغذیه آبزیان همچنین میتوان به پرورش نوعی کرم خاکی در کارگاه پرورش ماهی سدسنگر (شیلات رشت) اشاره نمود. در این کارگاه کرمهای خاکی را جهت تغذیه تاس ماهیان پرورش و تکثیر مینمایند. در چند ساله اخیر نیز چند پایان نامه کارشناسی ارشد در زمینه پرورش کرم قرمز انجام شده که دو تای آنها در زمینه تأثیر کرم خاکی در جیره غذایی بچه ماهیان خاویاری در دانشکدة علوم و فنون دریایی دانشگاه آزاد واحد شمال با موفقیت به اتمام رسیده که هم اکنون از نتایج این پایان نامهها در کارگاه تکثیر و پرورش ماهی شهیدبهشتی (سدسنگر) استفاده میگردد و یکی دیگر در زمینه پرورش کرمهای خاکی جهت جایگزینی پودر ماهی در جیره غذائی طیور پرورشی در مرکز ابوریحان دانشگاه تهران انجام شده است.
کشورهای پیشرفته و بخصوص در حال رشد، مطالعات بسیاری جهت استفاده از کرمهای خاکی در جیره غذایی طیور انجام دادهاند که از جمله آنها میتوان به موارد ذیل اشاره نمود:
1ـ بررسی ارزش غذایی برای مرغها توسط دانشمندان آمریکایی در سال 1979 که نتیجه آن رضایت بخش بودن وزن مرغهای تغذیه شده با کرم خاکی بوده با توجه به اینکه کرمهای خاکی دارای اسید آمینههایی هستند که مورد نیاز مرغها جهت رشدشان میباشد.
2ـ تولید کرم خاکی به عنوان یک منبع اقتصادی خوب جهت بدست آوردن پروتئین توسط دانشمندان آمریکایی دانشگاه نیویورک که در مطالعات خود بجهت تبدیل مواد زائد به مواد پروتئین بدین نتیجه رسیدهاند که کرمهای خاکی بهترین موجودات جهت انجام اینکارها میباشند.
3ـ در بررسی ارزش بیولوژیکی پروتئینهای کرم خاکی در جیره غذایی مرغها توسط دانشمندان کره جنوبی، آنها کرمهای خاکی را با پودر ماهی و کازئین شیر از لحاظ تأثیرشان در جیره غذایی طیور مورد مقایسه قرار دادهاند و چنین نتیجه گرفتهاند که از لحاظ بیولوژیکی و اقتصادی، کرمهای خاکی جانوران مفیدتری هستند.
4ـ در بررسی استفاده از کرمهای خاکی در جیره غذایی مرغها توسط دانشمندان ژاپنی، نتایج بدست آمده از مقایسه این جانور با ملخ نشان دهنده این نکته مهم بوده است که ملخ فاقد یکسری از اسید آمینههای ضروری مورد نیاز طیور هستند و برعکس کرمهای خاکی در این خصوص بسیار مناسب و مفیدتر میباشند.
کرم خاکی نباید بلافاصله پس از برداشت به تغذیه طیور رسانده شوند و باید آن را در محلولهای بافری استریل (نظیر اگزالات یا کارباپرل) که حاوی پلیمرهای سلولزی است وارد کرد تا دستگاه گوارش آنها تخلیه شود در ترشحات لیپیدی کرمها موادی وجود دارد که برای مرغها مضر است.
کرم خاکی نباید بلافاصله پس از برداشت به تغذیه طیور رسانده شوند و باید آن را در محلولهای بافری استریل (نظیر اگزالات یا کارباپرل) که حاوی پلیمرهای سلولزی است وارد کرد تا دستگاه گوارش آنها تخلیه شود در ترشحات لیپیدی کرمها موادی وجود دارد که برای مرغها مضر است.الف ـ پولکسازی:
برای تهیه پولک ابتدا باید کرمها را سائیده و سوپ غلیظی از آن تهیه کرد. سپس باید چند ساعتی این سوپ را به حال خود رها کرده تا آنزیمها روی آن اثر کنند. این کار باید در فشار زیاد هوا و عدم حضور اکسیژن صورت گیرد. در حین هموژنیزه کردن کرم خاکی باید مواد ضداکسیدان نظیر SOD (Supper Oxide dismutaze) و ویتامین C به آن اضافه کرد و سپس آن را دهیدراته میکنیم برای تهیه پولک این سوپ را روی بسترهائی پهن و در عدم حضور اکسیژن خشک کرده و تراشیده به صورت پولک در میآوریم.
ب ـ تولید کیک و تهیه پرگرانوله
در این حالت پس از تهیه سوپ یک ماده خمیر کننده به آن میافزاییم. سپس این ماده را از سامانه گرانوله عبور داده تا دانهبندی شود.
2 بار دمش بخار به داخل کیک باعث پف کردن و الاستیزه شدن آن میشود. پودر کیک باید 2 مرتبه هیدراته و دهیدراته گردد تا کیفیت آن مطلوب شود.
د ـ تولید پودر کرم خاکی
در این حالت باید کرمها را در درجه حرارتی خاص که به پروتئینها آسیب نرساند به مدت چند ساعت با استفاده از آون بخشکانیم و سپس آنها را پودر میکنیم.
پودر کرم در آب حل میشود و آب را نیز فاسد میکند بنابراین باید آن را پوشش داد. پوششها باید ارزش خوراکی داشته باشند. از کلاژن میتوان به عنوان پوشش استفاده کرد. کلاژنها قابلیت جذب آب دارند و از ذبح حیوان جلوگیری میکنند. برای پوشش دادن پولکها میتوان از پوششهای ژلاتینی استفاده کرد.
ه ـ بستهبندی کرم ها به صورت طبیعی
در این حالت باید کرمها را به مدت 15 دقیقه در داخل محلول در حال جوشش ژلاتین یا آگار (3 گرم ژلاتین با آگار + cc100 آب) ریخته و سپس ضمن جدا کردن ژلاتینهای اضافی از اطراف کرمهای خاکی آنها را به مدت چند ساعت در داخل آون C60 قرار داد تا خشک شوند. مجموعهای از این مواد به داخل بدن کرمهای خاکی کشیده میشود و مثل کرم تازه مرده میشود. بستهبندیهای این محصولات باید کاملاً واکیوم باشند. همچنین میتوان با فشار بالای 2 اتمسفر کرمها را پخت. پوشش کتینی اطراف بدن کرم باعث عدم باز شدن آن گشته ولی کرمها پف کرده و عصاره و لیپید آنها خارج میگردد فشار داده شده باید2 اتمسفر و در خلاء صورت گیرد. دمیدن لایهای از گاز روی کرمهای پخته شده از اکسیده شدن کرمها جلوگیری میکند.
کمپوست مخلوطی است که ناشی از تجزیه مواد آلی، معمولا برگ، بریده های چمن، سبزی و میوه لایه برداری شده، کود و مواد آلی مشابه است. کمپوست در باغبانی برای بهبود ساختمان خاک استفاده می شود و در اکثر موارد باعث تامین مواد مغذی می شود. چای کمپوست (CT) یک مایع به دست آمده از خیساندن و یا دم کردن کمپوست در آب و به عنوان یک محلول پاششی و کاربردهای زیادی برای گیاهان دارد.
ورمی کمپوست کمپوستی است که توسط کرم ها (vermi) تولید شده است. ورمی کمپوست حاصل این فعالیت است، زیرا کرم ها “به نوبه خود” ماده آلی را دستگاه گوارش خود هضم . مانند کمپوست، ورمی کمپوست به منظور بهبود ساختار خاک و تامین مواد مغذی برای رشد گیاه مورد استفاده قرار می گیرد.چای ورمی کمپوست (VCT) نوع خاصی از کمپوست است حاصل از خیساندن و یا دم کردن ورمی کمپوست در آب است.
VCT حاوی میکروب های مفید است که ممکن است به کاهش و یا کنترل بیماری ها و بهبود سلامت خاک (جک و Thies، ۲۰۰۶؛ Lowenfels، و همکاران ۲۰۰۶) کمک کند. مطالعات نشان می دهد که VCT دارای اثر مثبت بر روی بیماری های گوجه فرنگی (Zaller، ۲۰۰۶)است. VCT بر روی چمن اثری ناچیزی دارد، اما مطالعات نشان می دهد در برخی از بیماری های مربوط به چمن (مانندmicrodochium) تا حدوددی اثر بخش است.
VCT مواد مغذی متفاوتی خواهد داشت همانند ورمی کمپوست حاصل از کود گاوی دارای مواد مغذی مانند ، فسفر (P) ، پتاسیم (K) و نیتروژن در شکل نیترات یا آمونیوم (NH4 و N03 )] و همچنین چای کمپوست می تواند هر سه ماده مغذی اصلی گیاه را داشته باشد. یک تجزیه و تحلیل از VCT به نسبت ۱:۱۰ نشان داده است که به طور متوسط شامل: نیترات (NO3) حدود ۷۷ پی پی ام (قسمت در میلیون)، آمونیوم (NH4) با غلظت ppm 3.7، فسفر با غلظت ppm 18 و K با غلطظت ۱۸۶ پی پی ام (Balfanz، ۲۰۱۰ ) می باشد. این مقادیر کم وحداقل در این مطالعه، نشان می دهد که چای کمپوست یک منبع مواد مغذی با در صد مواد مغذی کم است.
چای کمپوست به طور معمول با استفاده از سمپاش کوله ای و به شیوه آبیاری می تواند استفاده شود.در هنگام استفاده از یک سمپاش کوله ای، چای نیاز به فیلتر شدن دارد (فیلتر قهوه به خوبی کار می کند) قبل از اینکه به سمپاش منتقل شود . هنگام استفاده از VCT، سعی کنید گیاه به طور کامل پوشش داده شود.، طوری باید استفاده شود که به منطقه ریشه گیاه برسد. به طور کلی، استفاده از ۵ گالن CT یا VCT در ۱،۰۰۰ فوت مربع یک قاعده سرانگشتی مناسب است. از آنجا که ارزش مواد مغذی موجود در چای کمپوست معمولا بسیار کوچک است، این نرخ ممکن است بسته به پاسخ گیاه افزایش داده شود.
استفاده از VCT در اوایل روز، باعث کاهش شانس بیماری های خشگی برگ می شود. برای سرکوب آفت در میوه ها، سبزیجات و گیاهان زینتی، اغلب هر ۵ تا ده روز یکبار چای کمپوست استفاده می شود. برای چمن، هر هفته یا دو هفته یکبار ممکن است برای مناطقی که بیماری در آن وجود داشته باشد مورد نیاز باشد. از آنجا که میزان باکتری های ناشناخته موجود در چای نامعلوم است، استفاده از CT یا VCT بر روی سبزیجات و میوه جات توصیه نمی شود.
VCT باید بوی خوبی مثل خاک داشته باشد. اگر بوی نامطبوع دارد از آن استفاده نکنید چرا که ممکن است حاوی باکتری های مضری باشد که به گیاهان آسیب می رساند (Lowenfels، و همکاران ۲۰۰۶).